Column: ''Bas Dost in Oranje gaat gewoon nooit werken''

Tijdens het EK in Frankrijk, bijna twee jaar geleden, heb ik op deze plek geschreven over het uitsterven van de klassieke centrumspits. Niet dat ik nu mijn gelijk wil halen, maar toen ik Bas Dost zag worstelen in Oranje dacht ik daaraan terug. Ik heb echt met hem te doen.

Dost heeft de pech dat hij juist in deze fase van afnemende kwaliteit bij Oranje zichzelf moest zien te bewijzen.

Een diepe spits zoals hij kan eigenlijk alleen nog goed functioneren in een ploeg die altijd de bovenliggende partij is. Een elftal dat dominant op de helft van de tegenstander speelt. Daar is bij het Nederlands elftal al een tijd geen sprake meer van, helaas. Dit Oranje heeft niet de benodigde kwaliteiten om Dost in zijn kracht te laten spelen. Dat maakt hem ongeschikt als basisspeler. Het jammerlijke is dat Bas daar zelf weinig aan kan doen. Hij is zonder enige twijfel de beste afmaker die we hebben in Nederland. Maar zonder aanvoer vanaf de vleugels en zonder de splijtende passes van een creatieve middenvelder als Wesley Sneijder gaat het niet werken. Als puntspeler kan je tegenwoordig niet meer afhankelijk zijn van je medespelers. Kijk bijvoorbeeld naar Sergio Agüero of Robert Lewandowski: ook dat zijn typische centrumspitsen, maar ze zijn óók in staat hun eigen kansen te creëren. En in tegenstelling tot Dost kunnen ze uitwijken naar de zijkanten en zijn ze geschikt voor een aanvalsspel met positiewisselingen. Dat is wat er wordt gevraagd op het hoogste niveau.

Een ander interessant voorbeeld hebben we onlangs in de Champions League gezien. Nadat Chelsea in eigen huis gelijk had gespeeld tegen Barcelona, kreeg trainer Antonio Conte bakken kritiek over zich heen vanwege de behoudende speelwijze. Bij de return leek hij zich dat te hebben aangetrokken. In Camp Nou zette hij Olivier Giroud in de spits. Dat vond ik een onbegrijpelijke beslissing. Net als Dost is Giroud een fantastische afmaker: mits hij kan spelen in een dominant spelende ploeg. En dat kan zelfs Chelsea vergeten als ze op bezoek gaan bij Barcelona. Giroud heeft geen bal geraakt en ging kansloos ten onder.

Terug naar Oranje: door de afgenomen spelerskwaliteit zijn ze gedwongen op een andere manier te gaan spelen. Tegen Engeland heeft Ronald Koeman het geprobeerd met Dost in de spits, maar dat was geen succes. Bij gebrek aan aanvoer zag je hem steeds verder terugzakken op het veld. Waardoor hij soms op eigen helft werd ingespeeld. Een zone waar Dost bij Sporting Lissabon überhaupt nooit komt. De focus in de nabeschouwingen lag op de ballen die van zijn voeten sprongen, maar belangrijker nog is het feit dat hij niet in die zone in balbezit moet komen. Daar ligt zijn kracht niet en daar heeft hij het combinerend vermogen niet voor. Hetzelfde geldt in feite voor vergelijkbare spitsen als Wout Weghorst en Luuk de Jong. Misschien kwam het Koeman niet eens slecht uit, in zijn zoektocht naar de ideale veldbezetting. Hij heeft Dost de kans gegeven en heeft nu een argument om het anders te gaan invullen. Zoals tegen Portugal gebeurde.

Dit Nederlands elftal is vooral gebaat bij een verstevigde defensie en een goede organisatie. Met de geringe creativiteit op het middenveld, is in de voorhoede diepgang en snelheid essentieel. Zodat je de aanvallers kunt lanceren zodra de mogelijkheid zich voordoet. Het schoolvoorbeeld daarvan is de speelwijze tijdens het WK in Brazilië, waar Arjen Robben op die wijze levensgevaarlijk kon zijn. Die vrijere rol bood hem de gelegenheid gebruik te maken van de ruimtes, meer dan wanneer hij vanaf de rechterflank speelde. Aanvallers van zijn niveau hebben we niet meer in Oranje, maar ook met het huidige materiaal kan een dynamische voorhoede worden geformeerd. Waarin snelheid en positiewisselingen het verschil moeten maken. Memphis Depay en Quincy Promes kunnen het op die manier invullen. Ook Ryan Babel, Justin Kluivert of Steven Berghuis zouden dat kunnen. Of denk aan Eljero Elia of Steven Bergwijn, die dit keer niet bij de selectie zaten. Als je te weinig kwaliteit hebt om tegenstanders te overrompelen, maakt een ouderwetse nummer 9 het spel veel te statisch. Voor Bas Dost is dat een pijnlijke constatering. Mentaal is het heel moeilijk voor hem, dat hij door de omstandigheden in zijn nationale ploeg niet kan laten zien waar hij zo goed in is. Maar het is de bittere realiteit.

Pierre van Hooijdonk.